Mikołaj Paweł Pawlak – prawnik realizujący w praktyce troskę o dobro dzieci, inicjator i współautor licznych rozwiązań chroniących prawa najmłodszych, promotor działań edukacyjnych na rzecz dzieci i młodzieży, doświadczony adwokat specjalizujący się w prawie rodzinnym.

Urodził się  23 czerwca 1980 r. w Łodzi. W tym mieście uczęszczał do Katolickiego Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Pawła II. Po maturze podjął studia prawnicze na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Ukończył je w 2005 r. uzyskaniem tytułów magistra prawa (w Katedrze Karnego Prawa Procesowego pod kierunkiem prof.  Małgorzaty Wąsek Wiaderek) oraz magistra prawa kanonicznego (w Katedrze Kościelnego Prawa Procesowego pod kierunkiem ks. abpa prof. Andrzeja Dzięgi) na Wydziale Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji.

Po studiach przez ponad 10 lat pracował jako adwokat (od 2006 r. członek Izby Adwokackiej) – przy sądach kościelnych w sprawach o stwierdzenie nieważności małżeństwa, a także wykonując indywidualną praktykę adwokacką w Łodzi i Aleksandrowie Łódzkim.

W praktyce adwokackiej zawsze kładł nacisk na sprawy dotyczące dobra dzieci, ochrony ich praw, ze szczególnym uwzględnieniem ratowania trudnych relacji pomiędzy rodzicami w sytuacji rozpadu małżeństwa lub konfliktu rodziców. Każdorazowo zabiegał o zapewnienie najlepiej pojętego dobra dzieci. Jako pełnomocnik występował w wielu procesach w interesie dzieci, począwszy od zapewnienia im realizacji prawa do kontaktów z obojgiem rodziców, aż po prawo do zapewnienia warunków bytowych poprzez alimenty.

Od czerwca 2016 r. był dyrektorem Departamentu Spraw Rodzinnych i Nieletnich w Ministerstwie Sprawiedliwości, gdzie odpowiadał za problematykę społeczną, w której czołowe miejsce zajmowała szeroko pojęta ochrona praw dzieci – zapewnienie im jak najlepszych warunków wychowania w rodzinie, obrona przed przemocą czy bezpieczeństwo na drogach.

Pod nadzorem Mikołaja Pawlaka powstał w Ministerstwie Sprawiedliwości projekt reformy prawa rodzinnego. Wprowadza ona przełomowe rozwiązanie na rzecz dzieci. Alimenty natychmiastowe, przyznawane w uproszczonej procedurze w ciągu kilku dni, to realne spełnienie równych praw każdego dziecka do edukacji, wypoczynku i dorastania w godnych warunkach. Dobru dziecka służy też wprowadzenie rodzinnego postępowania informacyjnego, które poprzedzałoby sprawy o rozwód i separację w rodzinach z dziećmi. Powinno dać małżonkom czas na porozumienie w sprawach dzieci. Nowe prawo ma pozwolić także na błyskawiczną i zdecydowaną reakcję, gdy spotyka ich krzywda. Sądy rodzinne będą miały obowiązek zawiadamiania prokuratury o prowadzonych przez siebie sprawach, gdy zachodzi podejrzenie zagrożenia dobra dziecka. To reakcja na przypadki drastycznych przestępstw przeciwko dzieciom.

Mikołaj Pawlak miał istotny współudział przy tworzeniu prawa, które chroni najmłodszych przed pedofilami. Ustawa o przeciwdziałaniom przestępczości na tle seksualnym wprowadziła jawny rejestr najgroźniejszych tego typu przestępców.  Prawo do ochrony dzieci zostało postawione ponad anonimowość przestępców. Przyjęte zmiany spowodowały także, że sądy muszą obligatoryjnie orzekać wobec pedofilów zakaz wykonywania zawodu i działalności związanej z wychowaniem, edukacją i opieką nad dziećmi.

Sprawował w imieniu Ministra Sprawiedliwości nadzór administracyjny nad sądami rodzinnymi oraz nadzór pedagogiczny nad Zakładami Poprawczymi i Schroniskami dla Nieletnich.

Podejmował wiele interwencji w indywidualnych sprawach. W zakres jego kompetencji przez długi czas wchodziły również obowiązki edukacyjne, co zaowocowało realizacją lub opracowaniem koncepcji wielu pożytecznych programów. Wielkim powodzeniem wśród dzieci i młodzieży cieszą m.in. takie akcje jak „Dzień z prawem”, „Turniej młodzieżowych debat oksfordzkich” czy „Przygody z Paragrafem”.

W latach 2016-2017 Mikołaj Pawlak uczestniczył w Kongresach Stowarzyszenia Sędziów Rodzinnych w Polsce. Jest członkiem Stowarzyszenia Absolwentów Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL oraz Stowarzyszenia Kanonistów Polskich.

Zawsze na pierwszym miejscu stawia najlepiej pojęte dobro dzieci, jako osób najsłabszych i wymagających pomocy i ochrony. 

23 listopada 2018 r. został wybrany przez Sejm RP na urząd Rzecznika Praw Dziecka, 12 grudnia 2018 r. jego wybór potwierdził Senat RP, a 14 grudnia złożył uroczyste ślubowanie.

Bezpartyjny. Żonaty, ojciec Ignacego i Karola.